Onbegrepen gedrag bij dementie
De gezellige Sinterklaastijd is weer aangebroken en binnenkort mag ik opnieuw een dagje Piet spelen. Elke keer vind ik dat weer een feest om te doen. Toch is dat niet altijd zo geweest. Jaren geleden mocht ik voor het eerst Zwarte Piet zijn tijdens de intocht in Leeuwarden en ik wist eigenlijk niet goed wat me overkwam. Een aantal weken voor de intocht hadden we Pietentraining. Er kwam van alles aan bod: hoe geef je een hand? Aan wie geef je pepernoten? Ken je de liedjes nog een beetje? Enzovoort.
Op een zaterdag was het zover. We liepen als ‘gewone mensen’ het gebouw in, werden geschminkt en aangekleed en liepen de deur uit als ‘Piet’. Eigenlijk was er toen nog niet zoveel aan de hand. We waren met elkaar, de meesten kenden elkaar bij naam en we maakten grapjes.
Bijzondere rol
Toen was het tijd om aan de slag te gaan. Sinterklaas en de meeste Pieten gingen aan boord van het grote schip. Samen met een paar andere Pieten nam ik plaats op een klein bootje dat om het grote schip heen voer. Ik had eigenlijk geen idee wat me te wachten stond. Wij, de Pieten van het kleine bootje, kwamen als eersten aan op de kade. Toen ik net van boord was, kwamen drommen kinderen op me afgerend en allemaal riepen ze: ‘Piet! Piet! Piet!’ Ik verstijfde een moment en dacht: Ik ben Hijlkje en wat willen die kinderen van mij?. Al snel kwam ik weer in de realiteit. Ik was tenslotte geschminkt en had bijzondere kledij aan. In het dagelijks leven zou ik die niet zo snel aantrekken. Voor de kinderen bestond er geen Hijlkje, maar alleen Piet. En van Piet krijg je aandacht, pepernoten en als het een beetje meezit ook nog een cadeau. Gelukkig kon ik mijn rol snel herpakken en heb ik die dag als Piet voortgezet. Niet alleen droeg ik andere kleding en schmink. Ook deed ik dingen die ik in het normale leven niet zou doen, zoals acrobatische toeren uithalen. Wanneer ik dat in mijn normale leven in mijn gewone kleding zou doen, dan zou er raar worden opgekeken, terwijl het als Piet allemaal prima kon.
Dementie als vermomming
Wij zien mensen met dementie vaak als een soort ‘Piet’. Zij voelen zich heel anders dan hoe wij ze zien. De recente herinneringen vervagen bij mensen met dementie. Ze leven als het ware in de tijd van vroeger, terwijl hun lichaam en hun uiterlijk niet mee teruggaan in de tijd. Ze voelen zich bijvoorbeeld een jong meisje met de naam Miep Wiersma. Maar wij zien een ‘oude’ vrouw met de aangetrouwde naam De Vries. Als wij haar aanspreken met mevrouw De Vries, dan voelt zij zich niet aangesproken. Ze wordt als het ware met Piet aangesproken.
Het gedrag van deze mevrouw is ook niet wat wij verwachten. Het gedrag van Miep is heel anders dan dat we verwachten van mevrouw De Vries. Het is dus interessant om uit te zoeken wie er achter ‘de vermomming’ zit van de oude dame, van Piet. Wat betekent die vermomming voor haar belevingswereld en daarmee voor haar gedrag? Als we dat weten, kunnen we haar aanspreken op hoe en wie zij zich voelt. Dat zal voor haar veel logischer zijn en uiteindelijk ook voor haar omgeving.
Bij dementie omgeving aanpassen
Wil je meer informatie over hoe je de omgeving kunt aanpassen aan een persoon met dementie? Neem dan contact op met Dementierealist. Maar voor ik reageer, ga ik eerst een dagje Piet spelen.
